Trong thời đại số, “data” không còn là khái niệm xa lạ. Từ công nghệ, kinh doanh đến đời sống hằng ngày, dữ liệu xuất hiện ở mọi nơi và ảnh hưởng mạnh mẽ đến cách chúng ta hoạt động. Vậy data là gì, và tại sao nó lại đóng vai trò then chốt trong sự phát triển của doanh nghiệp? Hãy cùng HTH DIGI tìm hiểu chi tiết trong bài viết dưới đây.
Khái niệm data là gì?
Data (dữ liệu) là các đơn vị thông tin thô – các con số, ký hiệu, hoặc chuỗi ký tự – chưa được xử lý hoặc phân tích. Khi các dữ liệu này được tổ chức, giải thích, phân loại và trình bày một cách hợp lý để mang lại ý nghĩa, chúng mới trở thành thông tin có giá trị.
Mặc dù hai khái niệm “dữ liệu” và “thông tin” thường được sử dụng song song, nhưng về bản chất, chúng khác nhau. Dữ liệu là nguyên liệu đầu vào, còn thông tin là kết quả sau xử lý.
Ví dụ phân biệt:
-
Một danh sách các con số nhiệt độ đo được hàng ngày là dữ liệu. Khi phân tích xu hướng tăng nhiệt theo thời gian, đó là thông tin.
-
Số lượt truy cập website mỗi ngày là dữ liệu. Khi tổng hợp để nhận ra khu vực nào đang tăng trưởng mạnh, đó là thông tin.
Các loại dữ liệu cơ bản trong thực tế
Dữ liệu tồn tại dưới nhiều hình thức và phục vụ cho nhiều lĩnh vực khác nhau. Chúng có thể chia thành hai nhóm lớn: dữ liệu định tính và dữ liệu định lượng.
1. Dữ liệu định tính (Qualitative Data)
Đây là loại dữ liệu không thể biểu diễn bằng con số, mà được phân loại theo tính chất, đặc điểm hay cảm xúc. Nó thường bao gồm:
-
Văn bản
-
Âm thanh
-
Màu sắc
-
Hành vi người dùng
Ví dụ: giới tính (nam, nữ), màu sắc ưa thích, cảm nhận về dịch vụ.
Phân loại dữ liệu định tính:
-
Dữ liệu định danh (Nominal): Phân biệt các nhóm không theo thứ tự. Ví dụ: quốc tịch, loại sản phẩm, màu tóc.
-
Dữ liệu thứ bậc (Ordinal): Có thứ tự nhưng không có khoảng cách cụ thể. Ví dụ: mức độ hài lòng từ 1 đến 5, xếp hạng học lực A-B-C,…
2. Dữ liệu định lượng (Quantitative Data)
Là loại dữ liệu có thể đo lường bằng số và dùng để phân tích thống kê. Dữ liệu định lượng thường thấy trong các biểu đồ, phân tích số liệu, và các báo cáo.
Ví dụ: chiều cao, cân nặng, số lượng đơn hàng, doanh thu theo quý,…
Phân loại dữ liệu định lượng:
-
Dữ liệu rời rạc (Discrete): Là số nguyên, đếm được. Ví dụ: số sản phẩm trong kho, số nhân viên.
-
Dữ liệu liên tục (Continuous): Có thể lấy mọi giá trị trong khoảng. Ví dụ: cân nặng, tốc độ truy cập web, thời gian tải trang.
Nguồn gốc và sự phát triển của khái niệm dữ liệu
Data không phải là khái niệm mới. Claude Shannon – nhà toán học được mệnh danh là cha đẻ của lý thuyết thông tin – đã xây dựng nền tảng kỹ thuật số dựa trên dữ liệu nhị phân. Các ứng dụng như CPU, ổ cứng, bộ nhớ bán dẫn,… đều phát triển dựa trên nguyên lý dữ liệu này.
Từ các tấm thẻ đục lỗ ban đầu đến các ổ đĩa điện tử hiện nay, dữ liệu đã dần chuyển từ vật lý sang kỹ thuật số, trở thành xương sống của các hệ thống thông tin trong doanh nghiệp.
Những thuật ngữ phổ biến liên quan đến data
Để hiểu sâu hơn về data là gì, doanh nghiệp cần nắm rõ một số thuật ngữ chuyên ngành:
-
Thu thập dữ liệu (Data Acquisition): Quá trình thu thập thông tin từ các nguồn đầu vào.
-
Cơ sở dữ liệu (Database): Nơi lưu trữ các dữ liệu có tổ chức.
-
Khối dữ liệu (Data Block): Đơn vị nhỏ nhất trong hệ thống lưu trữ dữ liệu của Oracle.
Tại sao data lại quan trọng với doanh nghiệp hiện đại?
1. Ra quyết định hiệu quả hơn
Dữ liệu giúp doanh nghiệp hiểu khách hàng, đánh giá thị trường và đưa ra quyết định dựa trên số liệu thực tế. Từ đó, họ có thể:
-
Nhắm đúng nhóm khách hàng tiềm năng.
-
Duy trì và gia tăng tỷ lệ giữ chân khách hàng.
-
Nâng cao hiệu quả của chiến dịch tiếp thị.
-
Phân tích hành vi người dùng và tối ưu nội dung.
-
Dự báo xu hướng kinh doanh theo mùa hoặc theo vùng.
2. Tăng hiệu quả hoạt động nội bộ
Với dữ liệu chính xác, doanh nghiệp dễ dàng:
-
Theo dõi hiệu suất theo mục tiêu.
-
Cải tiến quy trình hậu cần, sản xuất.
-
Tối ưu hóa thời gian làm việc và giảm thiểu lỗi thủ công.
-
Xử lý sự cố kịp thời và hạn chế tổn thất.
3. Quản lý tài chính chính xác
Dữ liệu cho phép doanh nghiệp theo dõi chi phí, nhận diện các khu vực sinh lời và điều chỉnh ngân sách hợp lý. Thông qua việc phân tích:
-
Lợi nhuận theo sản phẩm, dịch vụ.
-
Doanh thu theo từng phân khúc thị trường.
-
Chi phí vận hành cụ thể theo từng phòng ban.
Các loại dữ liệu doanh nghiệp cần quan tâm
Tùy vào đặc thù ngành nghề, doanh nghiệp sẽ ưu tiên khai thác những loại dữ liệu khác nhau. Ví dụ:
-
Thương mại điện tử: phân tích hành vi người tiêu dùng, dữ liệu đơn hàng, traffic web, tiếp thị số.
-
Ngành y tế: dữ liệu bệnh án, xét nghiệm, thông tin lâm sàng.
-
Chính phủ: dữ liệu dân số, chỉ số kinh tế, xu hướng xã hội.
-
Giáo dục: dữ liệu tuyển sinh, chất lượng giảng dạy, mức độ an toàn trường học.
Tổng kết
Trong kỷ nguyên số, hiểu rõ data là gì không còn là lựa chọn – mà là điều kiện bắt buộc để doanh nghiệp tồn tại và phát triển. Từ việc nắm bắt hành vi khách hàng đến tối ưu nội bộ và tài chính, dữ liệu chính là nền tảng cho mọi chiến lược thành công.
HTH DIGI khuyến khích doanh nghiệp hãy chủ động khai thác và quản trị dữ liệu một cách khoa học. Bởi vì: Dữ liệu đúng – quyết định đúng – doanh nghiệp phát triển bền vững.
